Giáo lý nhân quả

Giáo lý nhân quả

Luật nhân quả luôn công bằng. Không có cái gì xảy ra với chúng ta do “may mắn” hay “rủi ro” ngẫu nhiên. Nói theo một châm ngôn Phật giáo “Không có cái gì (quả) có thể xảy ra với chúng ta nếu nơi chúng ta không có mầm mống (nhân) cho cái đó”. Mỗi người là kẻ thừa kế duy nhất những hành động mà mình đã làm. Kinh Trung bộ I, Đức Phật dạy: "Ta là chủ nhân của nghiệp, là kẻ thừa tự của nghiệp, nghiệp là thai tạng, nghiệp là quyến thuộc, nghiệp là điểm tựa. Phàm nghiệp nào đã làm, thiện hay ác, ta sẽ thừa tự nghiệp ấy".

Ai gây bất thiện cho người

Gây rồi bứt rứt, đứng ngồi bất an!

Ăn năn hối hận kêu than

Tương lai quả báo vô vàn đớn đau! (KPC. 67)

Người tạo thiện nghiệp dài lâu

Làm rồi thanh thản ra vào hân hoan

Ngày ngày hỷ lạc nhẹ nhàng

Biết mình thọ hưởng bình an quả lành. (KPC. 68)

 Không tin nhân quả, không tin có đời trước đời sau, người ấy sẽ rơi vào đoạn kiến, hư vô. Và đây là cái xấu ác lớn nhất, Đức Phật dạy:

Những ai phạm đạo nhất thừa

Thích nói vọng ngữ, móc mưa chánh tà

Đời sau tham đắm phù hoa

Nhân ác trổ quả, hóa ra não phiền. (KPC.176)

Thiền sư Ajahn Chah trong quyển “Chỉ là một cội cây” đã viết rằng: “Khi mặc áo quần dơ hay cơ thể dơ, tâm ta cũng bị ảnh hưởng và cảm thấy bực bội khó chịu. Nếu giữ cơ thể và áo quần sạch sẽ gọn gàng thì tâm cũng nhẹ nhàng dễ chịu. Cũng vậy, khi giới luật không được gìn giữ, hành động và lời nói dơ bẩn thì tâm cũng bất an, tinh thần xuống thấp và nặng nề. Nếu không tu hành đàng hoàng thì không thể nhận chân và thấm nhuần phần tinh túy của giáo pháp đang nội tại trong tâm”.

Việc giữ giới giúp người tu tránh khỏi bị các quả xấu trói buộc. Giữ giới luật, nghĩa là hành động theo định luật nhân quả, không dại gì gây nhân xấu để rồi phải chịu quả xấu. Sự chọn lựa giữa nhân xấu cho quả xấu và nhân tốt cho quả tốt, đó là sự tự do nơi mỗi người. Chính từ sự lựa chọn này, chúng ta thoát khỏi luật nhân quả (thoát khỏi quả xấu của luật nhân quả) và tập bước dần trên con đường của tự do.

Ông bà ta thường nói “Gieo nhân nào gặt quả nấy”. Không bao giờ trồng quả ớt hiểm ra quả ớt sừng trâu, trồng bưởi da xanh mà thành bưởi năm roi. Người Phật tử cần phải có niềm tin chắn chắn là không bao giờ cả đời ta tu tập tốt mà gặp quả xấu. Tuy nhiên, phải hiểu thêm là đời này ta biết tu nhưng đôi khi chúng ta gặp những quả xấu là quả của kiếp trước hay lúc ta chưa biết tu. Đời này ta mang sắc thân đẹp - xấu, cao - thấp, mập - ốm... là quả của nhân nhiều đời trước. Hiện tại ta đang tu là đang gieo nhân để gặt quả ở đời sau. Chúng ta phân định được điều này thì khi gặp quả khổ sẽ không buồn phiền, sợ hãi.

Giáo lý Tứ đế và Nhân quả là nền tảng vững chắc để giúp chúng ta phá vỡ và vượt qua những điều mê tín dị đoan. Một số Phật tử tri thức, nếu có điều kiện hãy nghiên cứu thêm về vũ trụ quan và nhân sinh quan của Phật giáo để chúng ta hiểu thêm về sự chuyển dịch của thiên nhiên, về vũ trụ, về quả đất và về sự có mặt của con người.

  Nhân đây, chúng tôi xin giới thiệu đến các Phật tử một số bài kệ trong kinh Pháp cú liên quan đến giáo lý Nhân quả - Nghiệp báo (mà nhà sư có duyên đã chuyển thành thơ lục bát). Trong phẩm Song yếu có những câu sau:

Xưa nay các pháp trong đời

Tâm làm chủ, tâm gọi mời mà nên

Ngày ngày ác hạnh triền miên

Nói năng, hành động dính liền nhiễm ô

Như bánh xe theo chân bò

Nghiệp khổ cũng thế, hẹn hò cùng tâm. (KPC. 1)

Xưa nay các pháp trong đời

Tâm làm chủ, tâm gọi mời mà nên

Ngày ngày thân tâm tịnh yên

Nói năng, hành động, ý hiền thiện nhân

Như hình với bóng keo sơn

Phước lạc cũng thế, theo chân quả lành. (KPC. 2)

Nghiệp do con người tạo tác. Vì vậy, cùng là một con người nhưng hai giai đoạn cuộc đời khác nhau. Khi chưa biết tu chúng ta rất dễ tạo nghiệp ác, nhưng khi đã thức tỉnh giác ngộ rồi thì dừng lại những nghiệp bất thiện ấy mà tu tạo nhiều thiện sự để bù đắp những lầm lỗi trước đó.

Khi mới tu tập chúng ta thường hay gặp những điều khổ nạn tai ương. Có người vì thế sanh tâm hoang mang lo sợ, cho rằng mình bị “đổ nghiệp”. Nếu vậy đó là người chưa thật sự hiểu đạo, còn bị mê mờ bởi những giả thuyết, suy luận không có cơ sở theo đúng sự thật. Vì nghiệp tham sân si nhiều đời kiếp mà ta gieo trồng nay hội đủ duyên chín muồi chúng trổ thành quả. Do vậy, ta phải càng nỗ lực tu tập để chuyển hóa những nghiệp nhân xấu quấy ấy, chuyển hóa “ác ma” ngay trong lòng mình. Tu tập tinh tấn thì dần dần tự thân sẽ hóa giải được nghiệp ác.

Trong quá trình tu học, nếu siêng năng tu tạo các phước lành nữa thì chẳng những trong hiện đời tâm được bình an, mà sau khi thân hoại mạng chung với nhân lành gieo trồng ấy ta sẽ tái sanh những cảnh giới an vui tốt đẹp hơn. Muốn được thân tướng trang nghiêm tốt đẹp, ta phải khéo tu tam nghiệp, cố gắng dọn thật sạch những cấu uế nơi thân tâm. Một khi tự tỉnh, tự giác, nhiếp phục được thân khẩu ý thì chúng ta đi đâu, ở đâu, làm gì, hay gặp chuyện khó khăn cũng không còn sợ hãi nữa.

Cũng trong kinh Pháp cú, phẩm Ác, Đức Phật dạy chúng ta hãy siêng năng làm các việc lành, kiểm soát tâm ý và từ bỏ giải đãi lười biếng mới không tạo những nghiệp bất thiện.

Việc lành, hãy gấp rút làm

Kiềm chế ý ác tâm phàm tội vương

Việc lành biếng nhác vô thường

Ý ác nảy nở nhiễu nhương nghiệp đời. (KPC. 116)

Hãy quyết tâm tu tập vì trong tâm thức của mỗi người còn ẩn chứa những phiền não nhiễm ô. Ví như, ta nhìn thấy rắn rít trong nhà nhưng không biết cách xua đuổi chúng thì một ngày không xa nó sẽ cắn mình.

Một khi lỡ làm ác rồi      

Tự giác chớ để tăng đôi lỗi lầm

Việc ác cứ mãi cố làm

Nhân ác thọ khổ, quả sanh thêm hoài!

Người hiền thích tạo việc thiện, người ác thích làm việc xấu. Nên biết rằng, việc thiện ác dù nhỏ chừng bằng sợi lông, ngọn cỏ đều có kết quả của nó. Do vậy, phước nghiệp liên tục đến với người hiền. Trong khi, khổ đau luôn tìm đến những kẻ thích ưa thích làm điều ác.

Chớ khinh ác nhỏ không đâu

Chẳng đưa lại quả báo sầu cho ta!

Dòng thời gian trổ nụ hoa

Nhỏ giọt tích tụ hóa ra đầy bình

Người ngu sở dĩ khổ tình

Do hành động ác tự mình tạo ra. (KPC. 121)

Chớ khinh lành nhỏ bỏ qua

Chẳng đem quả báo vạn tòa cho ta!

Dòng thời gian trổ nụ hoa

Nhỏ giọt tích tụ hóa ra đầy bình

Người trí sở dĩ thông minh

Nhờ biết gom kết thiện lành dài lâu.  (KPC. 122)

Nếu ta dùng dây trói buộc ai thì nhân quả sẽ có ngày ta bị buộc bởi người khác. Tất cả sự trói buộc hay giải thoát là do ta. Vì thế, hãy đem an vui đến cho người, đừng đem sầu khổ bất an đến cho ai dù đó là loài vật nhỏ… Khéo tu, hiểu nhân quả, giữ vững tâm định tĩnh thì không sợ hãi mà cầu vái muôn phương để cầu tìm sự tốt lành. Khi tâm thức đạt đến đỉnh cao, không thiên chấp vào “không, vô tướng, vô tác” thì không còn vái nguyện để mong cầu ích kỷ điều gì nữa.

Phẩm A-la-hán trong kinh Pháp cú, Đức Phật dạy rằng nhờ khéo tu, bậc hiền trí an trú trong quả vị của bậc Thánh. Dự lưu vào dòng Thánh (Sơ quả) là chúng ta dứt hết mê lầm, không còn rơi vào tà kiến.

Người đã giải thoát phàm tâm

Giải thoát ràng buộc, âm thầm tiến tu

Tứ Thánh quả, hạnh đều nhu

Không còn sợ hãi vô ưu thanh lòng. (KPC. 90)

A-la-hán ý thường tươi

Lời nói, hành động thời thời lặng yên

Chánh trí, giải thoát tịch thiền

Thân tâm an tịnh, đức hiền tỏa hương. (KPC. 96)

Đây là phẩm hạnh của một người tu mà trình độ đã vượt lên trên, biết an trú trong một quả vị an lạc hạnh phúc nhờ thế tâm tánh điều nhu. Khi thân già bệnh yếu không hề sợ hãi, dẫu cuộc đời có thăng trầm cũng không lo lắng, vì biết đó là quy luật nhân quả trong nhiều đời và ngay trong đời này. Bỏ các nghiệp xấu quấy, quyết làm các điều thiện lành chính là tạo nền tảng tốt cho chính mình trong đời này và đời sau.

Mọi thay đổi trong cuộc sống, sự biến dịch của trời đất, của thiên nhiên, ngay cả thân tứ đại hay sự đổi thay của danh phận… đều có nhân, có duyên, có quả, có nghiệp chứ không phải tình cờ, ngẫu nhiên xảy đến với mình. Với nhận thức đó, chúng ta sẽ không rơi vào tâm tánh lo sợ; vì không lo sợ nên không việc gì phải cầu đảo mong chờ sự cứu rỗi từ đấng cứu thế, thần linh nào; và càng nỗ lực tu tập trau dồi nơi thân tâm chính mình ngày càng trở nên hiền đẹp hơn.

Trước thềm xuân mới, nhà sư cầu chúc quý Phật tử luôn được nhiều sức khỏe, tinh tấn, luôn vượt qua chính mình, vượt qua tâm thức còn chút mê tín trong cuộc sống, để vững vàng và an lạc hơn trong đời sống tu tập với niềm tin kiên cố vào Chánh pháp của Đức Phật.

HT.Thích Giác Toàn