Tìm Hiểu Về Nghiệp Trong Phật Giáo

Nghiệp là một từ mà hầu như người nào cũng biết, nhưng ít người hiểu ý nghĩa thật sự của nó. Nhiều người thường nghĩ nghiệp có nghĩa là “số phận” hoặc là một loại hệ thống tư pháp vũ trụ. Tuy nhiên, đây không phải là sự hiểu biết của Phật giáo về nghiệp.

Nghiệp Là Gì?

Nghiệp (tiếng Phạn: karma – tiếng Pali: kamma) có nghĩa là “hành động”, một khái niệm cốt lõi trong một số tôn giáo phương Đông, bao gồm Ấn Độ giáo và Phật giáo.

Mặc dù các chi tiết cụ thể của nó khác nhau tùy theo trường phái, thì nghiệp thường biểu thị chu kỳ nhân quả – mỗi suy nghĩ, lời nói và hành động mà một người thực hiện sẽ ảnh hưởng đến người đó vào một thời điểm nào đó trong tương lai (một giây đã là tương lai rồi – lại còn sát na nữa chứ).

Ngày nay, mọi người sử dụng thuật ngữ này theo cách không hoàn toàn phù hợp với ý nghĩa truyền thống của nó. Ví dụ, nghiệp thường bị lạm dụng để chỉ vận mệnh hay số phận. Nghiệp cũng bị lạm dụng như một cách để giải thích những khó khăn bất ngờ xảy ra.

Nghiệp dường như có liên quan đến:

• Duyên khởi: Sự phát sinh phụ thuộc – Bởi vì điều này tồn tại, điều đó nảy sinh. Bởi vì điều này không tồn tại, điều đó không xảy ra.
• Hiệu ứng domino hay phản ứng dây chuyền.
• Thuyết hỗn loạn: Sự ngẫu nhiên có quy tắc.

Nghiệp là một quy luật tự nhiên, một hành động kéo theo những hành động khác, những phản ứng khác hay những hệ quả khác xảy ra tự nhiên theo sau nó.

Các giáo lý về nghiệp có nguồn gốc từ Ấn Độ giáo, nhưng cách hiểu của đạo Phật về nghiệp khác với những người theo đạo Bà la môn. Đức Phật Thích Ca lịch sửsống cách đây 26 thế kỷ đã tham khảo ý nghĩa của nghiệp từ đạo Bà la môn. Tuy nhiên, Ngài đã nhận ra những điều mới mẻ và khác biệt so với họ.

Giáo sư Phật giáo Nguyên Thủy Thanissaro Bhikkhu giải thích một số khác biệt trong bài luận về nghiệp của mình.

Trong thời của Đức Phật, hầu hết các tôn giáo của Ấn Độ đã dạy rằng: Nghiệp lực hoạt động theo một cách đơn giản như hành động trong quá khứ sẽ ảnh hưởng đến hiện tại; hành động hiện tại sẽ ảnh hưởng đến tương lai. Nhưng đối với Phật giáo, nghiệp là phi tuyến tính và rất phức tạp.

Hòa Thượng Thanissaro Bhikku nói, “hành vi trong nhiều vòng lập phản hồi, với thời điểm hiện tại được định hình bởi hành động quá khứ và hành động hiện tại; hành động hiện tại không chỉ ảnh hưởng đến tương lai mà còn cả hiện tại.”

Như vậy, theo đạo Phật, mặc dù quá khứ có một số ảnh hưởng nhất định đến hiện tại, nhưng hiện tại cũng được định hình bởi những hành động của hiện tại. Walpola Rahula giải thích trong “Những gì Đức Phật dạy” (Grove Press, 1959, 1974) tại sao điều này là quan trọng:

..thay vì truyền bá sự bất lực, Phật giáo thời kỳ đầu tập trung vào tiềm năng giải phóng những gì tâm trí đang làm với từng khoảnh khắc trong cuộc sống.

Bạn là ai – bạn đến từ đâu không quan trọng bằng động cơ của tâm trí với những gì nó đang làm ngay bây giờ.

Mặc dù quá khứ có thể giải thích cho nhiều bất bình đẳng mà chúng ta thấy trong cuộc sống, nhưng chúng ta là con người với cái trí, với đôi tay…Chúng ta có giải pháp để chuyển hóa bằng cách sử dụng những gì chúng ta đang có.

Những Gì Chúng Ta Làm Sẽ Xảy Ra Với Chúng Ta?

Khi chúng ta bị mắc kẹt trong nghèo khó, đau khổ, phiền não, những kiểu cũ…nó có thể không phải là do nghiệp chướng của quá khứ khiến chúng ta bị mắc kẹt như thế. Nếu chúng ta bị mắc kẹt, có thể là do chúng ta đang tạo lại các kiểu suy nghĩ, lời nói và hành vi cũ trong thời điểm hiện tại.

Để thay đổi nghiệp và thay đổi cuộc sống của chúng ta, chúng ta phải thay đổi suy nghĩ, lời nói và hanh vi của mình. Thiền sư John Daido Loori nói: “Nhân và quả là một thứ – và nó là gì? Chính bạn. Đó là lý do tại sao những gì bạn làm và những gì xảy ra với bạn lại giống nhau.”

Chắc chắn, nghiệp của quá khứ tác động đến cuộc sống hiện tại của chúng ta, nhưng thay đổi luôn luôn có thể.