Vượt Qua Mê Tín

Là con người, chúng ta sống trong đời này đều trải qua nhiều giai đoạn với niềm vui lẫn nỗi buồn. Đối với người tu, điều quan trọng là cần nên nhận diện những cảm xúc đó là giả tạm. Chúng ta làm thế nào hiểu được mọi sự việc một cách thấu đáo để không rơi vào ngộ nhận, thậm chí là mê tín sai lầm.

Vì mê tín nên mới có cảnh chen lấn, cướp giật trong mùa lễ hội đầu năm thế này

Không tỉnh giác, dễ rơi vào mê tín

Một thống kê cho biết số ít những người có tri thức, hiểu rõ khoa học kỹ thuật, có kiến thức văn hóa thì không bị những sự kiện và những ý tưởng mê tín tác động chi phối. Tâm lý con người nếu không kiên định thì rất dễ bị một số chuyện hoang đường lôi cuốn, làm cho họ tin đó là thật rồi làm theo dẫn đến nhiều hệ lụy đáng tiếc về sau. Nếu người nào thật học, thật tu và hiểu đúng giáo pháp của Đức Phật thì sẽ vượt qua mê tín một cách dễ dàng.

Nội dung các điều mê tín là không thật, là huyễn hoặc nhưng trong một mức độ nào đó lại tạo sự thích thú, gây cảm giác tò mò, đôi khi tạo nên niềm vui cho một số người. Vì vậy, chúng sanh phàm phu rất dễ bị những điều mê tín tác động. Trong mối tương quan của cuộc sống, đôi khi chúng ta nghe những câu chuyện, dẫu biết được thêu dệt hay hơi cường điệu nhưng vẫn có sự thích thú, bị cuốn hút vào

Chuyện mê tín là những chuyện quàng xiên, phù phiếm nhằm làm cho một số người không có kiến thức về khoa học, không thấu hiểu về nhân quả tội phước, không có điều kiện tiếp xúc với thông tin đầy đủ dễ tin theo, rồi cho đó là việc thật. Hậu quả của người mê tín là tin một cách mù quáng, rơi vào tà kiến. Từ đó, phiền não sanh khởi khiến bản thân đánh mất sự bình an, lúc nào tâm cũng lo nghĩ những chuyện không đâu vào đâu, sanh ra sợ hãi, buồn rầu, chán nản...

Ai có dịp thăm Tây Ninh đến núi Bà hay các địa danh khác như Châu Đốc, Hà Tiên…, khi đi lên lưng chừng núi thường gặp tấm vải đỏ buộc quanh tảng đá hay cái miễu hoang, thấy cảnh nhiều người đứng lại khấn vái vì tin theo dư luận đồn miệng là “ông tà, tảng đá, cái miễu, cái cây… đó linh lắm”! Một số người không có cơ hội tìm hiểu cặn kẽ, thiếu kiến thức tổng quát về các hiện tượng thiên nhiên thì họ cũng vội tin những chuyện được cho là “linh” trên. Cứ vào mỗi mùa thi, con em trong nhiều gia đình phải miệt mài học để vượt qua các mốc thi cử. Là cha mẹ lẽ ra phải biết con mình học yếu môn nào để tìm cách giúp con mình, hoặc mời thầy cô bồi dưỡng trước kỳ thi chứ không phải tìm đến các nơi… hay miễu nào được cho là “thiêng” để cầu khấn mong rằng nhờ đó mà con cái của mình được “phò hộ” thi đậu. Đó là một trong muôn chuyện mê tín hiện nay.

Hàng ngày, quý Phật tử buôn bán thì tìm hàng hóa tốt, vải đẹp bền, trái cây tươi ngon, thức ăn bổ dưỡng…, nếu chúng ta bán hàng không tốt, kém chất lượng, mất vệ sinh thì sau này khách sẽ không ghé đến nữa. Trong khi đó, có người lại không nhận ra những kém khuyết trong việc mua bán để khắc phục mà suốt ngày thắp nhang khấn vái cầu xin ông này bà kia phù hộ để được mua may bán đắt. Đó là niềm tin mù quáng, thiếu cơ sở khoa học. Sự cầu xin vô lý như thế thì làm sao có kết quả như mình mong muốn được.

Là đệ tử Phật, ta phải đặt niềm tin trọng tâm ở Phật, Pháp, Tăng và nỗ lực học để hiểu những lời Phật dạy trong ba tạng thánh điển. Người tu phải có chánh kiến, tin rõ nhân quả nghiệp báo trong đời. Khi đó, chúng ta sẽ nhìn đời bằng con mắt trí tuệ, biết phân định chánh tà, trắng đen, tốt xấu; giải thích được những hiện tượng tự nhiên mà người đời quan niệm rằng linh thiêng mầu nhiệm.

Tại sao có trường hợp học trò học giỏi nhưng lại thi rớt? Ông bà ngày xưa thường nói học tài thi phận. Ắt hẳn lúc thi, do một nhân duyên gì đó, chẳng hạn chủ quan đọc đề không kỹ làm sai yêu cầu nên không đủ điểm đậu, hoặc sức khỏe cũng như tâm lý không ổn định… Trường hợp đó có xác suất rất nhỏ, thường thì trăm chỉ có một. Học giỏi thì đậu, học yếu thì thi rớt là lẽ đương nhiên. Người buôn bán chân thật, hàng tốt hay xấu thì nói đúng như vậy. Người mua hàng sau khi sử dụng thấy chất lượng bền đẹp, giá cả phải chăng thì họ sẽ tìm mua và giới thiệu đến bạn bè của họ nữa, tiếng thơm đồn xa...

Thông thường, các Phật tử buổi sáng hay thắp hương, lễ Phật, tụng kinh. Nên biết rằng, khi chúng ta thực hiện những việc làm này với tâm thành kính thì được sanh phước lành, còn việc cầu xin thiếu cơ sở, trái với quy luật nhân - duyên - quả thì không bao giờ Đức Phật hay chư Bồ-tát chứng minh hay gia hộ cho việc ấy. Cầu xin với tâm bất thiện, lợi mình hại người… thì làm sao đạt được điều mong cầu!

Đạo Phật dạy chúng ta chánh tín, chánh kiến với niềm tin rằng sống tốt ta sẽ có quả tốt. Nhân duyên làm cho ta vượt qua mê tín là do sự khéo học khéo tu. Nếu chúng ta chưa học thấu đáo được giáo lý Đức Phật, lại bị tâm tham chi phối, thì lúc nào ta cũng luôn luôn mong cầu những điều may mắn trong khi ta kém phước. Phước đức ta không biết tích tụ nhưng lại dựa dẫm, chỉ biết mong cầu khấn nguyện nơi thần thánh để được lợi là mê tín dị đoan. Điều đó cũng như tu thì ít mà lại muốn hưởng phước nhiều, làm ít nhưng muốn quả nhiều vượt quá sức là điều không thể có.

Trong đời sống, nhiều người khi mua xe, điện thoại… đều chọn biển số đẹp, dãy số may mắn. Có thực là có con số đẹp hay xấu theo quan niệm đó hay không? Có người vô tâm mua xe không chọn số, họ chạy xe đến mòn, vẫn không hư. Người thì chọn số tốt nhưng đi không bao lâu thì xe hỏng. Theo thế gian, người sanh ra vào ngày này được cho là không tốt - ví như mùng 5, 14, hay 23, nhưng họ lại sống lâu; còn những người dù sanh vào ngày được cho là tốt nhưng lại chết yểu. Thế thì, ngày nào là ngày tốt, ngày nào là ngày xấu? Trong kinh Tăng chi, ở phẩm Cát tường, thuật lại rằng, một thời Đức Thế Tôn trú ở Ràjagaha. Tại đấy, Ngài gọi các Tỷ-kheo và dạy rằng:

“Các loài hữu tình nào, này các Tỷ-kheo, vào buổi sáng, thân làm việc thiện, nói lời nói thiện, ý nghĩ điều thiện, các loài hữu tình ấy, này các Tỷ-kheo, có một buổi sáng tốt đẹp”.

“Các loài hữu tình nào, này các Tỷ-kheo, vào buổi trưa, thân làm việc thiện, nói lời nói thiện, ý nghĩ điều thiện, các loài hữu tình ấy, này các Tỷ-kheo, có một buổi trưa tốt đẹp”.

“Các loài hữu tình nào, này các Tỷ-kheo, vào buổi chiều, thân làm việc thiện, nói lời nói thiện, ý nghĩ điều thiện, các loài hữu tình ấy, này các Tỷ-kheo, có một buổi chiều tốt đẹp”.

Một ngày tốt đẹp là như thế. Một cuộc đời tốt đẹp được tích lũy từ những buổi, những ngày, những tháng và những năm tốt đẹp như vậy. Tích lũy những việc làm nhỏ thành thói quen. Người có thói quen tốt, có suy nghĩ, lời nói và hành vi thiện lành, đem lại lợi lạc cho tự thân và cho người khác luôn là người được xã hội trân quý. Còn ngược lại, nếu chỉ vì lợi ích của cá nhân, của nhóm nhỏ mà bất chấp tất cả, có thể làm cho một số người, hoặc nhiều người sợ hãi trong một thời gian ngắn, nhưng sẽ không được lòng người, khiến người xa lánh về dài lâu. Việc tốt xấu không có ngày giờ, xấu tốt là do hành động, lời nói, ý nghĩ nơi tự thân của ta; do chúng ta đặt cho nó tên gọi mà thôi. Quan trọng hơn hết, người đệ tử Phật cần hiểu rằng tất cả những việc tốt xấu đều do nhân duyên, nghiệp quả mà mình đã gieo tạo trong kiếp hiện tại và những kiếp quá khứ, nay hội đủ yếu tố thì chúng trổ quả.  

Thế kỷ XXI được xem là thế kỷ của văn minh và khoa học. Con người cần nên sống bằng tri thức hiểu biết, gắn kết với đời sống thân tâm. Đây gọi là nếp sống văn minh tâm linh. Rơi vào mê tín là vì con người thiếu kiến thức về sự sống trong đời. Người tu mà sự tu tập còn yếu kém. Kể cả những người có duyên lành xuất gia nhưng lại thiếu sự học hỏi và tu hành không vững vàng thì cũng có thể rơi vào tà kiến. Có bệnh thì nên hiểu rằng bệnh do nguyên nhân nào và lo chữa bệnh chứ không phải van vái suông để mong cầu hết bệnh là điều không tưởng.

Khi xác lập được niềm tin trên nền tảng chánh tín, chánh kiến thì ta phải lưu tâm học thật kỹ biết thật rõ, lúc ấy kiến thức sẽ hỗ trợ cho việc tu tập của ta. Ví như, ở quê mới lên thành phố, lần đầu tiên băng qua đường rất sợ nhưng sau thời gian hiểu rõ luật đi đường, thì sẽ bình tĩnh và hết những lo lắng ban đầu. Người tu cũng vậy, khi chưa thông hiểu giáo lý nhân quả và quy luật sống thì sợ hãi, âu lo dễ phát sanh. Khi sợ hãi và âu lo thì dễ tin vào lời nói của người khác; nếu không sợ hãi, ít âu lo sẽ không tin vào những điều không hợp lý. Mọi sự bắt đầu từ tâm thức. Tâm thức sáng suốt sẽ không bị mê mờ và chắc chắn không ai có thể lừa gạt chúng ta được.

Nhờ chánh kiến, tức là sự thấy biết chơn chánh nên chúng ta không e ngại những ngày giờ được cho là xấu, tốt; ngày giờ nào cũng có khả năng là tốt và cũng có thể là xấu tùy theo hành vi, lời nói và suy nghĩ của chính mình. Ví như, ta bảo ngày mùng 1 hay rằm là ngày tốt nhưng chúng ta làm điều xấu trong hai ngày ấy thì vẫn chịu quả báo xấu như thường. Nhân quả ngay thân, trong hành động, lời nói và tâm niệm của mỗi người. Hiểu rõ thế, ta mới phá vỡ được mê mờ trong tâm thức.

Điều căn bản là phải học hỏi giáo lý thật vững vàng, thật thẩm thấu vào trong nhận thức để khi gặp ai nói điều gì mê tín thì ta có đủ lý, đủ lời lẽ, đủ dẫn chứng nơi pháp Phật để trình bày cho mọi người cùng hiểu. Đây cũng là trách nhiệm của người con Phật.

Kiếp trước vì vô minh nên ta gieo trồng một vườn nghiệp lực. Hôm nay thức tỉnh, ta dọn sạch khu vườn nghiệp thức ấy và thay thế bằng hạt giống từ bi, trí tuệ, sự tỉnh thức, sự nghiêm trì thực hành mười điều thiện… Mỗi khi chúng ta tin sâu nhân quả thì không có gì phải lo sợ điều gì. Ngay cả cái chết hiện diện trước mặt ta cũng không sợ hãi vì biết rằng thân này do duyên tứ đại hợp lại mà thành, hết duyên thì tan rã. Hiểu vậy nên ta không buồn phiền, không cưỡng cầu mà sẵn lòng đón nhận. Nhân của Đạo đế là Bát Chánh đạo, quả của Diệt đế tức Niết-bàn. Đó là trạng thái tâm an lạc giải thoát sau khi đã diệt trừ vô minh, phiền não tham sân si.

Nếu ta dùng dây trói buộc ai thì nhân quả sẽ có ngày ta bị buộc bởi người khác. Tất cả sự trói buộc hay giải thoát là do ta. Vì thế, hãy đem an vui đến cho người, đừng đem sầu khổ bất an đến cho ai dù đó là loài vật nhỏ… Khéo tu, hiểu nhân quả, giữ vững tâm định tĩnh thì không sợ hãi mà cầu vái muôn phương để cầu tìm sự tốt lành. Khi tâm thức đạt đến đỉnh cao, không thiên chấp vào “không, vô tướng, vô tác” thì không còn vái nguyện để mong cầu ích kỷ điều gì nữa. Mọi thay đổi trong cuộc sống, sự biến dịch của trời đất, của thiên nhiên, ngay cả thân tứ đại hay sự đổi thay của danh phận… đều có nhân, có duyên, có quả, có nghiệp chứ không phải tình cờ, ngẫu nhiên xảy đến với mình. Với nhận thức đó, chúng ta sẽ không rơi vào tâm tánh lo sợ; và càng nỗ lực tu tập trau dồi nơi thân tâm chính mình ngày càng trở nên hiền đẹp hơn.

Trước thềm xuân mới, nhà sư cầu chúc quý Phật tử luôn được nhiều sức khỏe, tinh tấn, luôn vượt qua chính mình, vượt qua tâm thức còn chút mê tín trong cuộc sống, để vững vàng và an lạc hơn trong đời sống tu tập với niềm tin kiên cố vào Chánh pháp của Đức Phật.

HT.Thích Giác Toàn